Toplu Yazılar

Değerli Okuyucular, Iğdır’ımızın genç araştırmacı-yazarlarından Nihat Öner, bir zamanlar Erzurum’da yayımlanan Doğu Gazetesi’nin 9 Kasım 1937 tarihli nüshasında “Fuad Araslı” imzasıyla çıkan, “Anayurtta Yeni Irkdaşlar” başlıklı yazıyı bana gönderince hem bu yazıyı olduğu gibi yayımlamak hem de kısaca da olsa Iğdır’a yerleşik Bulgar Göçmenleriyle ilgili bazı bilgileri siz değerli okuyucularımla paylaşmak istedim. Lozan Antlaşması (24 Temmuz 1923), Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası …

Değerli Okuyucular, Bugünkü yazım üç bölümden oluşuyor: İlk önce “Rusça ile Dans ve Leningrad” yazımı okuyacaksınız. İkinci bölümde Iğdır’ın ilk Amerikalı gelini ve 94 yaşını kutlamaya hazırlanan Claudette Aras’tan Iğdırlılara kısa bir selam mesajının takdimiyle devam edeceğim ve nihayet üçüncü bölümde Iğdır’ın gelmiş geçmiş en büyük anekdot zekâsı Hamit Hun’dan bir fıkrayla yazımı tamamlamış olacağım. RUSÇA İLE DANS Iğdır, dillerin …

Değerli Okuyucular, Diller yalnızca iletişim aracı değil, aynı zamanda tarihlerin ve karşılaşmaların aynasıdır. İnsan toplulukları farklı coğrafyalarda bir araya geldiklerinde, çoğu kez yeni bir dil ve kültür doğar. İşte “kreol” kavramı da bu karşılaşmaların ürünü olarak tarih sahnesine çıkmıştır. Kreol, özellikle sömürgecilik çağında doğan bir olgudur. 16. yüzyıldan itibaren Avrupalı sömürgeciler Afrika, Karayipler, Latin Amerika ve Uzak Doğu’ya yerleştiklerinde, yerli …

Değerli Okuyucular, Avrupa’nın batısında, Pireneler’in iki yamacına yayılmış küçük bir halk, Türkiye’nin en büyük siyasal meselelerinden birine ışık tutuyor: Basklar. Aynı halk, iki farklı devlet içinde iki farklı deneyim yaşıyor. İspanya’daki Bask Özerk Bölgesi kendi parlamentosu, polis gücü ve mali sistemine sahip; Euskara dili İspanyolca ile birlikte resmî olarak tanınmış durumda. Bask ülkesi, haritada görüleceği gibi İspanya ve Fransa arasında …

Değerli Okuyucular, Birkaç gün önce, Türkiye’nin modern tarihine derin bir yara gibi kazınmış 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yıldönümünü geride bıraktık. O sabah, milyonlarca insan tank sesleriyle uyandı ve bir gecede ülkenin bütün dengesi değişti. Halk iradesi askıya alındı, partiler kapatıldı, sendikalar susturuldu, on binlerce kişi gözaltına alındı. Kimi için düzen sağlanmıştı, kimi içinse hayat bir daha asla eskisi gibi …

Değerli Okuyucular, Türkiye gibi hem gelişmekte olan hem de geri kalmış ülke özelliklerini aynı anda barındıran toplumlarda siyaset, ideolojik bir mücadele alanı olmaktan çok rant paylaşımının merkezine oturmuş durumdadır. İnsanların temel kaygısı, “hangi partinin imkanları üzerinden rant dünyasına girebilirim” sorusudur. Bu nedenle ideolojiler, programlar ve değerler ikincil planda kalmakta; asıl belirleyici unsur, siyasal partilerin sağladığı çıkar ağlarına tutunabilmektir. Hatta birçok …

Değerli Okuyucular: İnsanın serüveni, beyninin içinde yazılan görünmez bir tarihtir. Göbeklitepe’nin taşlarına şekil veren ellerle bugün telefon ekranlarına dokunan eller, aslında aynı donanımı taşır. On binlerce yıldır beynimiz büyüklük olarak değişmedi, ama her çağda ona yeni bir yazılım yüklendi. Ritüeller, yazılar, yasalar, bilim ve algoritmalar… Hepsi aynı beynin farklı dönemlerde geliştirdiği yazılımlardır. Uygarlık dediğimiz şey, işte bu yazılım güncellemelerinin hikâyesidir. …

Değerli Okuyucular, Sevgili dostum Hüsnü Bediroğlu’nun, tarihimizin unutulmaz simalarından biri olan Kiziroğlu Mustafa Bey’i konu alan bir film projesini hayata geçirmek üzere kollarını sıvadığını ve yakında çekimlere başlanacağını duyunca, zihnim beni yıllar öncesine, geçmişe götürdü. Kiziroğlu Mustafa Bey’in adını ilk kez, Karslı büyük ozan Murat Çobanoğlu’nun gönüllere işleyen sesiyle duyduğum türküde işittim: “Bir hışımla geldi geçti peh peh pehKiziroğlu Mustafa …

Değerli Okuyucular, Azerbaycan’ın modern siyasi tarihi, yalnızca bağımsızlık mücadeleleri ve rejim değişimleriyle değil, aynı zamanda bu süreçleri yönlendiren farklı düşünce ve liderlik gelenekleriyle de şekillenmiştir. 20. yüzyılın başında Mehmed Emin Resulzade ve Neriman Nerimanov’un temsil ettiği iki ayrı çizgi, ülkenin kaderini tayin eden temel ideolojik damarlar olarak ortaya çıkmıştır. Resulzade’nin özgürlük ve bağımsızlık merkezli milliyetçi-demokratik vizyonu, Azerbaycan’ın ruhunu, idealini ve …

Değerli Okuyucular, Türkiye’de hâlâ bazı siyasal ve entelektüel çevreler, Kürt meselesini ekonomik yoksulluk ve geri kalmışlık üzerinden açıklamayı tercih ediyor. Bu kesimlere göre toplum zenginleştiğinde, kalkınma hamleleri başarıya ulaştığında geriye hiçbir sorun kalmayacaktır. Kürtlerin yaşadığı sıkıntılar da bu bağlamda yapay görülmekte, “ekonomi düzelirse kimlik talepleri de gündemden düşer” denmektedir. Oysa tarihsel gerçeklik, toplumsal hafıza ve dünya deneyimleri bu indirgemeci anlayışı …

Değerli Okuyucular, Kürt halkı, modern tarihin en ağır baskılarına maruz kaldı. Dili yasaklandı, çocuklarına kendi ana dilinde eğitim vermesi engellendi, köyleri boşaltıldı, isimleri değiştirildi. Normalde böyle bir halkın kısa sürede kimliğini kaybetmesi beklenirdi. Ama Kürtler kaybolmadı. Çünkü onların en büyük gücü, aşiret yapıları ve hafızalarıydı. Bugün birçok çevre aşiretleri “feodal, ilkel, gerici” diye küçümser. Oysa gerçek tam tersidir. Kürt kimliği …

Değerli Okuyucular, Sosyal demokrasi, modern siyasal düşünce tarihinde liberal özgürlük anlayışını sosyal adalet ve eşitlikle buluşturan bir model olarak ortaya çıktı. 19. yüzyılın ikinci yarısında Avrupa’da sanayi devriminin yarattığı eşitsizliklere karşı bir cevap olarak doğdu; işçi sınıfının taleplerini sisteme entegre etmeyi hedefledi. Klasik sosyalist ideallerin devrimci yöntemlerini reddederek, demokratik düzen içinde reform yoluyla özgürlük, eşitlik ve adalet dengesini kurmaya çalıştı. …

Değerli okuyucular, Kürt siyasal hareketi, uzun süredir bir “lider kültü”nün gölgesinde ilerliyor. Abdullah Öcalan’ın söylemleri ve stratejileri, devletle girilen pazarlıkların ardından “Demokratik Modernite” adı altında yeniden paketleniyor. Son aylarda ise bu kavram, köy köy şehir şehir dolaşan elçiler aracılığıyla Kürt halkına adeta bir kurtuluş reçetesi gibi pazarlanıyor. Toplantılar düzenleniyor, “Mesih’in fikirleri”ni halka ulaştırma kampanyaları yürütülüyor. Bu durum, tarihte Mao’nun Çin’de, …

Değerli Okuyucular, Kürt halkı, uzun süredir yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda zihinsel bir kuşatma altında yaşamaktadır. Yaklaşık kırk yıl süren silahlı çatışmalar, cezaevi travmaları, sürgünler ve sistematik dışlanma, halkın kolektif belleğinde derin bir yara açmış; bu yara zamanla bir düşünme biçimine, yani bir zihinsel kalıba dönüşmüştür. Bugün Kürt toplumunda birçok birey, yaşananları değerlendirmede eleştirel düşünce yerine, bu acı deneyimlerden doğan …

Değerli Okuyucular, Yüzyılı aşkın bir süredir Kürt halkı, coğrafyasını parçalayan güçler arasında kimliğini korumaya, geleceğini inşa etmeye çalışıyor. Ne var ki tarih boyunca karşılarına çıkan her büyük sarsıntı, Kürtler için aynı döngüyü yeniden başlattı: bir umut belirdi, bir fırsat doğdu, ama sonu yine hüsranla bitti. Hêvîya derve yani dışa bağlanan umut, Kürt siyasetinin kronik sendromu haline geldi. Koçgiri’den Mahabad’a, Ağrı …

Değerli Okuyucular, “Kurucu baba” (Founding Father) ifadesi, yalnızca bir devletin sınırlarını çizen değil, aynı zamanda onun siyasal rejimini, anayasal yapısını ve toplumsal ruhunu inşa eden tarihsel önderleri tanımlamak için kullanılır. Bu kişiler, savaş, devrim, sömürgecilik karşıtı mücadele ya da imparatorluk sonrası yeniden yapılanma dönemlerinde tarih sahnesine çıkarlar ve yalnızca yeni bir siyasi yapı değil, aynı zamanda bir kimlik ve ideoloji …

Değerli Okuyucular, Şehriyar, Azerbaycan Türklerinin; Cîgerxwîn ise Kürt halkının hafızasında “millî şair” olarak yer edinmiştir. Her ikisi de çocukluklarında farklı coğrafyalarda büyümüş olsalar da benzer tarihsel travmalarla yüzleşmiş, kimlikleri ve dilleri ötelenmiş iki halkın evladıdır. İkisi de anadilleri olan Azerice ve Kürtçeye olan bağlılıklarını şiirle göstermiş; halklarının diliyle yazdıkları eserler yıllarca yasaklara rağmen dilden dile aktarılmıştır. Bu yazıda, Şehriyar ile …

Değerli Okuyucular, 13 Temmuz 1930’da Van’ın Erciş ilçesine bağlı Zilan Deresi’nde, Cumhuriyet tarihinin en karanlık en tartışmalı olaylarından biri yaşandı. Söz konusu olay, yüzlerce hatta bazı kaynaklara göre binlerce sivilin hayatını kaybettiği, topyekûn bir askeri operasyonla gerçekleşen kitlesel bir kıyım olarak tarihe geçti. Bugün hâlâ Zilan Katliamı’nın mahiyeti, kapsamı ve sorumlulukları üzerinde süregelen tartışmalar, yalnızca tarihsel değil, aynı zamanda siyasal …

Değeri Okuyucular, Telefon, beklemediğim bir anda çaldı. Arayan, benimle aynı soyadını taşıyan yeğenimdi. Sözünü uzatmadı: “Amca, yanımda Amerika’dan gelen bir beyefendi var. Soyadımın “Hun” olduğunu görünce ‘Mücahit Özden Hun’u tanıyor musun?’ diye sordu. Adı Behçet. Seninle konuşmak istiyor.” Bir an donup kaldım.” Behçet mi?” dedim içimden. Yirmi iki yıl önce, Körfez Savaşı’nın gölgesinde Los Angeles’te tanıdığım o sessiz Laz mühendisi …

SAYIN CUMHURBAŞKANIMIZA AÇIK MEKTUP ANADİLDE EĞİTİM HAKTIR, PKK İLE ŞARTLANDIRILAMAZ Sayın Cumhurbaşkanım, Bu mektubu, bu toprakların en eski ve köklü halklarından biri olan Kürtlerin ve Zazaların, her geçen gün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan dillerine ve kültürel varlıklarına sahip çıkmanız umuduyla kaleme alıyorum. Yüzyıllardır Anadolu’nun dağlarında, vadilerinde, ovalarında konuşulan Kurmançça ve Zazaca, bugün yalnızca “seçmeli ders” statüsüyle sınırlı bir …

Değerli Okuyucular: Filistin Halkının onuru ve kimlik hakları için mücadele eden Hamas Siyasi Büro başkanı İsmail Haniye’nin, İran’da seçimleri kazanan Mesud Pezeşkiyan’ın göreve başlama törenine katılmak üzere Tahran’a gelmesi, 31 Temmuz günü yapılan bir saldırıyla alçakça katledilmesi, Orta Doğu’daki dengeleri bir anda derinden sarstı. İsmail Haniye’yi rahmetle anıyorum. Orta Doğu ve muhtemel Üçüncü Dünya Savaşı’yla ilgili bir yazı kaleme almak …

Değerli Okuyucular: Suç benim değil. Maalesef Iğdır Belediyesi tarihiyle ilgili yazılmış ciddi bir çalışma hiç olmadı. Kültürel bünyesinde birçok değerli akademisyen, tarihçi ve araştırmacı yazarı barındıran sevgili Iğdır’ımız niçin bu konuyu ihmal etti, bilmiyorum. 2002 yılında IĞDIR SEVDASI kitabını yayımladığımda önsöze, “Bundan Sonra Neler Yapılabilir?” başlığı altında bir bölüm ekleyerek Iğdır’da eksik gördüğüm konuları liste halinde sıralamıştım. 21nci sırada da …

Değerli Okuyucular: Azeriler ve Kürtler, iç içe geçmiş iki kardeş millettir. İki halk arasındaki karşılıklı etkileşim, tarih boyunca birçok alanda görülmüş ve her iki toplumun sosyal, kültürel ve tarihi dokusunu kökten şekillendirmiştir. Azeriler ve Kürtler, tarih boyunca birçok kez aynı devlet yapısı içinde yer almış ve ortak tarihi olaylara tanık olmuşlardır. Bu durum, iki halk arasında derin tarihi bağlar oluşturmuş …

Değerli Okuyucular: Kırk yılı aşkındır Almanya’da yaşayan iki kız kardeşim, Süheyla ve Leyla, uzun bir aradan sonra Türkiye’yi ziyarete geldiler. Birlikte doğup büyüdüğümüz Iğdır’da on gün kadar doya doya zaman geçirdik.   Kız kardeşlerim Süheyla Aksoy ve Leyla Gül Özalp Duygu yoğunluklu bu beraberlik benim için insan ruhunda nelerin değişip nelerin değişmediğini gözlemlemek anlamında ilginç bir deneyim oldu. Kökleriyle buluşan …

Değerli Okuyucular: Birkaç gün önce haberlere düştü: “E.Ç. isimli mahkûm Iğdır Cezaevi’nde intihar etti.” Mahkûm, önce ailesini arıyor, gardiyanlar tarafından sürekli darp edildiğini söylüyor, birkaç gün sonra da intihar ediyor. Adli Tıp, darp izlerini doğruluyor. Buna benzer vakalar daha önce de Iğdır S Tipi Cezaevinde yaşandı. Iğdır’ı seviyorum. Bu gibi haberlerle gündeme gelmesi beni çok üzüyor. Suçu ne olursa olsun …

Değerli Okuyucular: Her yıl 15 Mayıs, KÜRT DİL BAYRAMI olarak kutlanmaktadır. Kürt milliyetçisi, dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi Celadet Ali Bedirxan, 15 Mayıs 1932 tarihinde HAWAR dergisini çıkarır. İlk 23 sayıda Arap harflerinin yanı sıra Latin harflerine de yer veren Celadet Ali Bedirxan, 24. sayıdan itibaren sadece Latin harflerini kullanır.   Celadet Ali Bedirxan     Günümüzde kullanılan Latin karakterli …

Değerli Okuyucular: Rüyalar hayatımın yarısıdır, dersem abartmamış olurum. Çocukluğumdan beri bu hep böyle oldu. Özellikle Fransa yıllarımda kâbus ve rüyalar zihnimi allak bullak ediyor, günlük hayatımı derinden etkiliyordu. Tedavi aldım ama sonuç vermedi. Pes eden psikiyatrist dostum gülerek, “Öyle görünüyor ki senin için rüyalar gerçek yaşam ve gerçek yaşam da rüya olarak kalacak, boşuna tedavi olmaya çalışma,” dedi. *** Birkaç …

Değerli Okuyucular: Gazete haberinde Van’ın Edremit ilçesinde yaşayan 83 yaşındaki Makbule Özer’in “yasadışı örgüte yardım etmek” iddiasıyla cezaevine konulduğunu duyunca zihnim allak bullak oldu, annemle ilgili hatıralar canlandı. ÇEYİZ SANDIĞI Ceviz ağacından süslemeli çeyiz sandığı Şimdileri bilmem ama çocukluğumda her gittiğim evde mutlaka bir çeyiz sandığı bulunurdu. Ceviz ağacından yapılma çeyiz sandıkları evin önemli bir köşesine konur, üstüne önemli eşyalar …

Değerli Okuyucular: Budizm felsefesiyle gerçek anlamda tanışmam ABD’ye gittiğim 1992 yılında oldu. Kaliforniya eyaletinin Berkeley (börkli)şehrinde ileri seviye İngilizce kurslarına devam ediyordum. Bir gün hocamız, elinde Alman yazar Herman Hesse’nin “Siddhartha” isimli kitabıyla geldi. “Bu kitabı satın alın. İçeriğiyle ilgili 3-4 sayfalık bir yazı hazırlamanızı istiyorum.” Kitabı okumaya koyuldum. Bilmediğim kelimeleri sözlükten arıyor, not ediyordum. Derken birden kendimi kitabın büyülü havasına …

DEĞERLİ OKUYUCULAR: Bugün (21 Aralık) üç dost, Tunalı Hilmi Caddesindeki Elizinn Pastanesi’nde bir araya geldik. Asım Keser kardeşimle 5-7 Mayıs 2022 tarihinde Doğubayazıt’ta düzenlen Uluslararası Nuh Tufanı’nın Ağrı Dağı’ndaki Arkeolojik İzleri Sempozyumu’nda tanışmıştım. Şafak Seyfettin Karakoç Abiyle de 17 Aralık 2022 tarihinde Asım Keser kardeşimin oğlu Sezer Numan’ın düğününde tanışma şansı buldum. Soldan sağa: Şafak Seyfettin Karakoç, Mücahit Özden Hun, Asım Keser …

Değerli Okuyucular: Bugünkü yazımı, iki ana başlık altında toplamak istiyorum: Geçmişte, “Kürtçe” nedir, ne değildir konusunda bir kitap yayımladım. Zaman zaman “Kürtçe” kavramının yanlış kullanımıyla ilgili köşe yazılarını kaleme aldım. Ancak görüyorum ki özellikle sosyal medyanın gelişip dallanmasıyla, ne yazık ki bu kavram, içinden çıkılmaz bir halde karmakarışık bir anlama doğru yol almaktadır. Bu konuyu tekrar okuyucularımın dikkatine sunmak istedim. …